Ήταν η τελευταία

Πώς αντιμετωπίζει η κουλτούρα της υπερβολής και του υπερθετικού τις έκτακτες καταστάσεις; Εξαντλώντας όλον τον ορίζοντα του δυνητικού κινδύνου και διακινώντας το αυτονόητο ότι οποιαδήποτε κατάσταση "ενδέχεται ακόμα και να οδηγήσει" σε κάτι ακόμα χειρότερο. Οι καταστάσεις έτσι και αλλιώς οδηγούν συνέχεια. Σε λιγότερο υστερική εκδοχή, το "μπορεί" και το "ενδέχεται" είναι και το ρεφλέξ του νυσταγμένου, ο οποίος αντιμέτωπος με εκτενή επιχειρήματα ή δεδομένα, θα απαντήσει με το δήθεν φιλοσοφημένο "δεν είναι απαραιτήτως έτσι", λίγα λεπτά πριν τον πάρει ο ύπνος.

Μια άλλη εξίσου χρήσιμη αντίδραση, σε περιπτώσεις με ελάχιστες πιθανότητες επιβίωσης, είναι η προτροπή για ετοιμότητα. Ή για ψυχραιμία. Στην δεύτερη περίπτωση, η συμβολή του πιο ψύχραιμου συχνά εξαντλείται στην ολοένα και πιο ήρεμη επανάληψη της προτροπής "μην πανικοβάλλεστε", σαν πικ-απ που χάνει στροφές. Είναι σίγουρο ότι κάποια στιγμή, οι υπόλοιποι θα αρχίσουν να υποπτεύονται ότι ο καθησυχαστής είναι ψύχραιμος επειδή ενδέχεται να έχει μειωμένη αντιληπτική ικανότητα. Ή, ότι δεν τρέχει προς την έξοδο σπρώχνοντας τους υπόλοιπους γιατί έχει κοκαλώσει από το φόβο. 

Έτσι και αλλιώς η προτροπή "μην πανικοβάλλεστε" είναι απολύτως κενή, γιατί ακούγεται όταν υπάρχει κάθε λόγος για πανικό. Αυτό συμβαίνει τόσο συχνά που η ίδια η φράση έχει τουμπάρει προς το αντίθετό της, το "πανικοβληθείτε άφοβα". Το άλλο είναι ότι το "μην πανικοβάλλεστε" βασίζεται στην υπόθεση ότι ο πανικός αναβλύζει και εξαπλώνεται γιατί δεν βρέθηκε κάποιος να πει "μην πανικοβάλλεστε". Η Νάνσι Ρέιγκαν, για παράδειγμα, είχε ριχτεί στη μάχη κατά των ναρκωτικών λέγοντας το περίφημο "απλώς πείτε όχι". Τόσες χαμένες ζωές επειδή κάποιοι έλεγαν ναι σε όλα.

Οι σκέψεις αυτές προκύπτουν μετά από τηλεοπτική εκπομπή με γνωστή δημοσιογράφο και γνωστό σεισμογράφο, μια-δυο μέρες μετά την καταστροφή στη Ιαπωνία. Η εκπομπή δεν αφορούσε τα τελευταία νέα από την Άπω Ανατολή, αλλά το απολύτως επίκαιρο ερώτημα του αν θα χτυπηθεί και η Ελλάδα από παρόμοιο σεισμό. Για το αν πρόκειται το τσουνάμι να χτυπήσει το Τουρκολίμανο, ούτε κουβέντα, μάλλον γιατί κάτι κρύβουν. 

Και αλλού, η ενημέρωση κινήθηκε σε εξίσου χρήσιμες κατευθύνσεις. Σε ένα από τα σχετικά άρθρα, ένας ειδικός δηλώνει ότι κοιμάται (ή δεν κοιμάται) με τη σκέψη ότι η σημερινή μέρα μπορεί να ήταν η τελευταία. Ο ίδιος, κάθε φορά που πάει στο αεροδρόμιο, βρίσκεται σε κατάσταση κάθιδρης εγρήγορσης, ενώ πολύ φοβάται ότι έχει ήδη περάσει αρκετός καιρός από την τελευταία φορά που έγινε οικογενειακό συμβούλιο με θέμα την επάρκεια τροφίμων. Όλα αυτά χωρίς να μπορεί καν να ορίσει την έννοια της ετοιμότητας. Πάντως, αυτό που προκύπτει ως  δίδαγμα είναι ότι αν προετοιμαστείς για σεισμό και σου προκύψει πανδημία, έχασες. To γενικότερο δίδαγμα είναι ότι όσο πιο πολύ προετοιμάζεσαι για το ένα, τόσο απροετοίμαστος είσαι για το άλλο.

(ευχαριστώ Alex για φωτό)